نمود اکسپرسیونیسم در موسیقی
نمود اکسپرسیونیسم در موسیقی_رسانه نقد هنری
نمایان کردن تمامی احساسات درونی در آثار الزامیست
فضای جنون آمیز و اضطراب آور اکسپرسیونیسم که درونگرایی خاصی را در بر دارد ؛چطور ممکن است بر روی موسیقی نمود بسزایی داشته باشد؟
اکسپرسیونیسم جنبش هنری مدرن که در زمینه هایی همچون:
هنر های تجسمی، تئاتر، سینما، معماری و البته موسیقی جای دارد. بارز ترین ویژگی های آن کژنمایی واقعیت و بیان حس طغیان نسبت به نظم جامعه و برخاستن علیه قوانین ستمگرانه ی حکومت بود. گرچه طبیعت انسان را نمایش میدهد و زشتی ها نهان نیستند اما در عین حال از تمایز خاصی برخورددار است. سبکی که حالات طبیعی و عواطف انسان را تند و همواره دارای اغراق به نمایش میگذارد.. اما موسیقی که سبک های به خصوص خود را دارد آیا توانایی تأثیرپذیری از عصیان گری اکسپرسیونیسم را دارد؟ آغاز این جنبش در موسیقی از سال ۱۹۰۷برای اولین بار توسط آرنولد شوئنبرگ آهنگساز و نظریه پرداز اتریشی روی کار آمد.
احساسات اغراق شده که به هارمونی های تحریف شده و تضاد های شدید دینامیکی ختم میشود؛نوعی موسیقی را پدید آورد که فراتر از طبیعت آرام ملودی هاست و میل به عصیان در آن پیداست.
این سبک موسیقی از روش های سنتی خود ( موسیقی امپرسیونیستی) پیروی نمی کند. و در پی آن جنبشی را به راه می اندازد.
آهنگسازان این جنبش؛ گرایشی به نمایش احساسات زیبا و خیالی خوش دنیا نداشتند از این رو جنبش اکسپرسیونیسم که همواره شوئنبرگ و همراهان او از مکتب امپرسیونیسم پیروی نمیکردند آن را تشکیل دادند؛هدف از آن یافتن راهی برای بیان احساسات عمیق و درونی بود، همان احساساتی که در موسیقی امپرسیونیسم به آن پرداخته نشد. شوئنبرگ که در این جنبش حضور فعالی داشت، نزد واسیلی کاندینسکی نقاش روس تبار بنیان گذار ابن سبک بود میرود که از آثار ایشان بهره گیرد.
به عقیده ی کاندینسکی؛ نمایان کردن تمامی احساسات درونی در اثار الزامی است حتی اگر ناخوشایند و یا کریه باشد .
چنین شد که شوئنبرگ تصمیم بر به نمایش گذاشتن زشتی ها در آثارش شد.از آنجا که این نوع موسیقی آشفتگی و پریشانی فراوانی از لحاظ نت ها داشت و می بایست حتما از تمام نت ها به طور مستقل استفاده میشد عموم بر این باور بودند که این آثار شوئنبرگ چیزی جز مجموعه هایی متنوع در ریاضی نیست که تنها پشت سر هم نواخته میشوند.با این حال افراد زیادی از این سبک در موسیقی شخصی خود استفاده کردند و در نهایت موسیقی اکسپرسیونیسم روی کار آمد.
تئودور آدورنو؛موسیقی شناس مطح آلمانی این سبک را به عنوان نگران ناخودآگاه توصیف می کند و اظهار می دارد که ترس در مرکز موسیقی اکسپرسیونیستی قرار دارد، همراه با عدم تمرکز غالب، به طوری که عنصرِ هماهنگ و تأثیرگذارِ هنر از بین می رود.
این سبک موسیقی با نام موسیقی آتونال و حتی تکنیک اهنگسازی ۱۲ نتی هم شناخته میشود.
در مفهوم موسیقی اتونال بر خلاف تونالیته که نت پایداری در آن وجود دارد و تمامی نت ها به آن ختم میشوند؛ در این نوع موسیقی هر نت به طور مستقل حضور پیدا کرده و فواصل معینی وجود دارد.به طور کل گام معنایی ندارد(زیرا که گام نیز تنها ۷ نت را برتر میداند)در صورتی که موسیقی اتونال همواره ۱۲ نت را خواهان است.
استفاده از فواصل نامطبوع که برای ما آشنا نیستند و حس و حال ترس و وهم را منتقل میکنند.
غالبا موسیقی اکسپرسیونیسم یا همان آترنال دارای خوی طغیان گری و جنون آمیز است به طوری که اگر نقاشی های این سبک در کنار موسیقی آن قرار بگیرند یکدیگر را کامل میکنند.
حتی موضوع این سبک از موضوع های غیرموسیقیایی که از درون و ناخودآگاه انسان سرچشمه میگیرد مطرح می شود.
از دیگر آهنگسازان اکسپرسیونیسم آلبان برگ نام دارد. وی از شاگردان شوئنبرگ بوده است و از برجسته ترین آهنگسازان اکسپرسیونیسم محسوب میشود.
مهم ترین اپرای او ویتسک نام دارد که داستان زندگی روزمره سربازان و شهرنشینان یک شهر آلمانی را به تصویر میکشد. آنتون وبرن نیز از آهنگسازان اکسپرسیونیسم بود ولیکن گرایش کمتری به این سبک داشت اما بیشتر رد پای نئوکلاسیک در آثار او یافت میشد. اما از آنجایی که در این موسیقی آشفتگی زیادی وجود داشت چرا که همه ی نت ها حاضر و فواصل نامعین بود؛ شوئنبرگ به منظور نظم دهی به تمامی نت ها تکنیکی ایجاد شد به نام تکنیک ۱۲ نتی تا از آشفتگی بیش از حد آن بکاهد. اگرچه برخی از آثار کمتر از یک دقیقه هستند همچون برخی آثار شوئنبرگ اما تنها المان های خاص موسیقی اکسپرسیونیسم آن ترس و تیرگی های انسانی نمایان میشود و آن را از سایر موسیقی ها متمایز میکند. به طوری که می بایست طبع خاص خود را داشته باشید تا مجذوب این سبک شوید و دریابید که تا چه اندازه موسیقی توانایی القا زشتی ها و آنچه در اطراف خود شاهد هستیم را داراست.
یادداشتی از مانیا سماواتی
