آیین اختتامیه رویداد مد ساز
آیین اختتامیه رویداد مدساز_نقد هنری
به گزارش نقد هنری و به نقل از کمد سارک_آیین اختتامیه رویداد مدساز، تقدیر از مدسازان آینده
به گزارش نقد هنری و به نقل از کمد سارک نخستین رویداد پوشاک ایرانی “مدساز” که با هدف شناسایی طراحان و دانشجویان مستعد حوزه مد و لباس آغاز به کار کرده بود، در خانه اندیشمندان علوم انسانی مورخ ۱۹ آبان به کار خود پایان داد. این رویداد که جمعی از طراحان لباس، متخصصان، دانشجویان و علاقه‌مندان به مد و هویت ایرانی را گرد هم آورده بود، فرصتی فراهم کرد تا پیوند میان طراحی مد، هویت و فرهنگ ایرانی مورد بررسی قرار گیرد.
در ابتدا، پنلی تخصصی با محوریت نشانه‌شناسی مد برگزار شد؛ این پنل به واکاوی جلوه های هویت فرهنگی در پوشاک ایرانی پرداخت و بستری برای تبادل دیدگاه‌ها و تجربه‌ها میان شرکت کنندگان و سخنرانان ایجاد کرد. در اختتامیه‌ی این گردهمایی، از منتخبان رویداد تقدیر به عمل آمد و بر ضرورت حمایت و توسعه‌ی ظرفیت‌های خلاقانه در صنعت مد کشور تأکید شد.
لازم به ذکر است که رویداد مدساز به عنوان بخش جنبی دومین کنفرانس ملی «مطالعات میان رشته‌ای در ادبیات و هنرهای کاربردی، موسیقی، نمایش و سینما» به شمار می‌رود و اختتامیه این رویداد با همکاری مجله کمد سارک برگزار گردید.
نقش خلاقانه ی کانسپت ایرانی در رویداد مدساز
در ابتدای این نشست، آقای حمیدرضا شعیری، ضمن خوشامدگویی به مهمانان، از برگزارکنندگان و همراهان رویداد تشکر کردند. سپس خانم ساره سیاحی، دبیر اجرایی رویداد مدساز از شکل گیری این رویداد، اهداف و ضرورت آن، نحوه ی داوری آثار و انتخاب منتخبان صحبت کردند. وی اذعان داشت: «از آنجایی که یکی از اهداف ما معرفی منتخبان به عنوان کاستوم دیزاینر به جامعه ی تئاتر بود، از اینرو به دنبال نگاه‌های خلاق و نو بودیم. از سوی دیگر موضوع رویداد، الهام گرفتن از کانسپت ایرانی بود تا بتوانیم در جهت نگاه درست به این مفهوم در مد ایرانی، گامی برداریم.»
در ادامه سیاحی از نحوه داوری این رویداد توضیحاتی ارائه داد و گفت: «نگاه خلاقانه غیر از طراحی و ارائه‌ی اثر، در انتخاب کانسپت ایرانی هم اهمیت داشت. برخی از مفاهیم مورد استفاده، نیازمند تحقیق و پژوهش بود و برخی آثار از اساطیر و مفاهیم قدیمی در ایران بهره گرفته بودند که برای ما در داوری مهم و ارزشمند بود. امیدواریم که رویداد مدساز و تداوم آن در سال‌های آینده، بستری جهت ارتقاء مد ایرانی شود.»
در پایان، سیاحی از دبیران دومین کنفرانس ملی مطالعات میان رشته‌ای در ادبیات و هنرهای کاربردی تشکر کرد و از آقای محمد خاضع، مدیر عامل سارک به جهت حمایت های بی دریغشان از ابتدای شکل گیری رویداد، قدردانی کردند.
پیرامتن ساختن در رویداد مدساز
ابتدای این پنل با سخنرانی آقای بهمن نامور مطلق، استاد دانشگاه شهید بهشتی و ریاست انجمن علمی هنر و ادبیات تطبیقی ایران آغاز شد. وی در جهت تعریف مد و بررسی آن از تعاریف گوناگون به سه دسته‌بندی کلی آن را تقسیم کرد «1- مد نمی‌تواند عمومی و همگانی باشد، 2- مد نمی‌تواند دائمی و همیشگی باشد بلکه در حال تغییر است، 3- مد نمی‌تواند جهانی و همه جایی باشد بلکه به مکان و فرهنگ خاص تعلق دارد.»
نامور مطلق کتاب “نظام مد” بارت در سال 1967 را به عنوان مرجعی بسیار مهم نشانه‌شناسی و زبان‌شناسی مد معرفی کرد و بر این اساس نظام نشانه‌ای مد را تبیین کرد. وی در ادامه گفت: «مد بدون پیرامتن یعنی تبلیغ و گفتمان‌سازی شکل نمی‌گیرد. هنرمند، متن را می‌سازد و صنعت مد پیرامتن را شکل می‌دهد که از طریق آن دیگران به سمت مد اغوا می‌شوند. همین رویداد مدساز در حال پیرامتن ساختن متن هنرمند است. در این رویداد تبلیغ می‌کنید، کارهای هنرمندان را نشان می‌دهید و جایزه تعلق می‌گیرد که همه اینها در جهت پیرامتن ساختن نظام مد است.»
وی برای خوانش اسطوره‌ای مد نیز به بارت رجوع کرد و گفت: «مد اسطوره است و کارکرد اسطوره مدوزایی است. همانطور که می‌دانید مدوزا در اساطیر یونان، مورد نفرین آتنا قرار می‌گیرد و پس از آن می‌توانست هر کسی را که به چشمانش خیره می‌شد، تبدیل به سنگ کند. از نظر بارت، مد از طریق زیبایی‌ها تلاش می‌کند که نقش مدوزایی را انجام دهد و افراد به آن میخکوب شوند تا مخاطبان را فریب دهد. فریب از این منظر که مخاطب عامی، نمی‌تواند لایه‌های زیرین مد را تشخیص دهد و فکر می‌کند با مد می‌تواند شبیه اساطیر زیبایی تصویر شده شود. در کل بارت نگاهی انتقادی به مد داشت.»
در انتها نامور مطلق بیان داشت: «اگر صنعت و قابلیت تولید محصول مناسب حوزه مد را در کشور را نداشته باشیم، مطمئناً ما مصرف‌کننده جوامع دیگر می‌شویم. از اینرو این جلسات بسیار مهم است، زیرا تلاش می‌شود تا مد ایرانی ساخته و شکل داده شود.»
تا چه اندازه در ایران نیازمند طراحان لباس خلاق هستیم؟
سخنرانی بعدی توسط آقای امیرحسین مهدیزاده، مدرس طراحی لباس با موضوع جایگاه طراحان لباس در صنعت پوشاک ایران انجام شد. در ابتدا از برگزاری رویداد مدساز ابراز خرسندی کردند و گفتند: « بهتر است این رویدادها بیشتر در کشور برگزار شود تا ما هرچه بیشتر از وضعیت مد آگاه شویم. همچنین مد یکی از اتفاقات مهم و پولساز هر کشوری تلقی می‌شود و باید به دید جدی‌تری به آن نگاه کرد.»
وی به نسبت آموزشگاه‌های طراحی لباس، کلاس‌های دانشگاهی با بستر کار، طراحی و تولید موجود در کشور اشاره کردند و اذعان داشتند: «به نسبت خروجی طراحان لباس از بسترهای آموزشی کشور، تا چه اندازه استودیوهای خلاقیت طراحی لباس در کشور داریم؟ برای مثال در پاریس اگر دانشجویی در حال تحصیل در رشته‌ی طراحی لباس است، برند دیور هم داخل پاریس وجود داره تا بعداً آن دانشجو را استخدام کند. تا چه اندازه نیاز داریم که طراحان لباس در ایران، مزون شخصی بزنند و وبسایت داشته باشند؟!
کار کردن با دست مهم‌ترین ابزار کار طراح لباس است. یاد بگیرید ببرید و بدوزید و خلاق باشید. بزرگترین دشمن خلاقیت، ترس است و هوش و آیکیو نقشی در خلاقیت ایفاء نمی‌کند. خلاقیت یعنی بازیگوشی. »
مد ساختارگرا و مد آرمانگرا
آقای حمیدرضا شعیری، استاد تمام گروه زبان فرانسه دانشگاه تربیت مدرس و ریاست انجمن ایرانی زبان و ادبیات فرانسه، سخنرانی خود را با پرسشی از رولان بارت مطرح کرد: «چرا مردان مانند زنان، دامن نپوشیدند، ولی زنان مانند مردان شلوار پوشیدند؟ این سوال همچنان بی پاسخ مانده است.»
وی ادامه داد: « به تعریف من ، مد ادامه تن ماست !یعنی تن ما از طریق پوشش، خودش را بازتاب می‌دهد. بنده مد را به چند دسته‌بندی متنوع تقسیم می‌کنم:
1- مد به مثابه‌ی عادت و ساختار که شامل یونیفرم ها می‌شود و نام دیگر آن، مد ایجابی است. 2- مد به مثابه‌ی زیبایی و نظم که دارای هارمونی و یکپارچگی است. 3- مد به مثابه‌ی رخداد یعنی خروج از هارمونی و یکپارچگی: چین‌خوردگی، شکستگی و بازی سایه روشن؛ حرکت بین بودن و نبودن و یا بین آشکار و پنهان را شامل می‌شود. 4- مد به مثابه‌ی آرمان و شوریدگی یعنی استحاله و دگردیسی که مد به استعاره و شاعرانگی تبدیل می‌شود. در این نوع مد شاهد تودرتویی، تکثر، جابجایی، تکثیر لایه‌ها، برجستگی و فرورفتگی هستیم.»
وی کلی ترین دسته بندی مد را شامل مد ساختارگرا و مد آرمانگرا تعریف می‌کند. ایشان با اشاره به نقاشی برانزینو که اِلنور را تصویر کرده بود نمونه ای از ساختارگرایی در مد را توضیح دادند. این نوع نقاشی‌ها، پوشش دوران کلاسیک را به ما نشان می دهد که ساختارهای منظم و خطوط لباس در راستای ایجاد قدرت، شکوه و استحکام است.
شعیری در ادامه اذعان داشت: «در دوره‌ی باروک نگاه به مد و پوشش تغییر اساسی می کند و پوشش ها تبدیل به لباس‌هایی لایه لایه، چین دار و پف دار می‌شوند. از این رو دیگر آن جنبه ی اقتدار که در لباس‌های کلاسیک مشاهده می کردیم، در این لباس‌ها وجود ندارند. در باروک نظم بهم می ریزد تا به جای قدرت ما در لباس حرکت را ببینیم و تمام این تغییرات باعث می شود تا مد تبدیل به جریانی تخیل آفرین شود.
یکی دیگر از مواردی که جریان مد را به شدت تغییر داد، ماسک های افریقایی بود که دارای خطوط هندسی نامنظم، برجستگی ها و فرو رفتگی های متعدد بود و سبب شد که این نقاب ها برای ما رازآلود جلوه کنند و دلیل تأثیرگذاری این نقاب ها بر ما آثار پیکاسو است که بعد از سفرش به آفریقا درون آثارش نمود پیدا کرد و سبک خودش رو با الهام از ماسک های آفریقایی بنا گذاشت .این سبک مستقیماً بر طراحان مد اثر گذاشت و ما امروزه با آن در طراحی مد بسیار مواجه می‌شویم.»
ابژه و مد: بازی معنا و بی‌معنایی
خانم مرضیه اطهاری نیک عزم، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی و نشانه شناس در باب ابژه و مد: بازی معنا و بی‌معنایی سخنرانی کردند. ابتدای سخنرانی را با این سوال آغاز کردند: «چگونه در مد از معنا به بی معنایی می‌رسیم و بالعکس؟ آیا مد واقعا جریانی معناساز است؟» همچنین ذکر کردند که ابژه در فرهنگ لغت چیزیست که در مقابل ما قرار می‌گیرد و به ما ادراک می‌دهد. این ادراک می‌تواند یک تصویر ذهنی یا یک واقعیت عینی باشد. همانطور که لباس جزو ابژه هاست و برای ما معناسازی می‌کند.»
اطهاری ضمن اشاره کوتاه به رساله دکتری و تعریف مد از منظر آلژیرداس ژولین گریماس، صحبت خود را با نظریات رولان بارت ادامه داد و گفت: «بارت از آن جهت که زبان شناس ساختارگرا بود و معتقد بود هرچه که معنا تولید می‌کند، در دال زبان‌های کلامی هستند و زبان‌های غیر کلامی نمی توانند صحبت کنند، نتیجه گرفت که مد هم در حال ساخت زبان خودش است. این ایده بعدها با شکست مواجه شد زیرا بارت در نهایت به این نتیجه رسید، معنایی که از مد حاصل می‌شود مبهم است و نمی‌توان مانند زبان کلامی از آن معنای مشخصی استخراج کرد و همواره پارادوکسیکال است.»
اطهاری اذعان داشت: « از سال ۲۰۰۰ اتفاق جدیدی افتاد که به مدد رشته‌های مختلف مد را گفتمانی اجتماعی تعریف کردند و نه فقط ابژه تعریف شد، بلکه مد به عنوان ابژه در ارتباط با سوژه تعریف می‌شود.»
ایشان صحبت خود را با سخنی از خانم لوسیا سانتاالا (Lucia Santaella) به پایان رساندند «مد توانایی این را دارد که داستان دنیای معاصر شود و هویت سوژه‌ی جدید را دوباره تعریف کند.»
جواهرات پوشیدنی به مثابه نشان گرهای مد در بطن فرهنگ و اجتماع
در ادامه آقای سهراب احمدی، زبان‌شناس و پژوهشگر هنر، با موضوع جواهرات پوشیدنی به مثابه‌ی نشان گرهای مد سخنرانی کردند. ایشان در تعریف جواهرات معاصر گفت: «جواهر ابژه‌ای تزیینی است که ماده و کاری که روی آن انجام می‌شود، ظریف است، اما امروزه جواهر دیگر چنین معنایی ندارد و جواهرات کلاسیک از چنین قائده‌ای پیروی نمی‌کنند.» سپس چند نمونه از جواهرات معاصر که در ایران و دیگر نقاط جهان ساخته شده‌اند را نشان دادند که متشکل از برگ گیاهان، ناخن، مو و حتی فلزاتی که دیگر ارزش بالایی ندارند مانند آهن بودند.
در ادامه در مورد جواهرات پوشیدنی صحبت کردند که رشد آن در دهه‌ی هفتاد اتفاق افتاد و تاکنون ادامه دارد. برای بررسی این مورد به جواهرات پرویز تناولی اشاره کرد و گفت: « رویکرد اصلی تناولی، کندن از اصول مفهوم غربی و بازگشت به سنت ساخت اشیا در ایران بود، از این رو جواهرات و و مجسمه‌های تناولی، ریشه‌ای ژرف در فرهنگ ایران پیش و پس از اسلام داشته است. گاهی یک ابژه هنری تبدیل به بازی ارزش و رقابت برای به دست آوردن آن اثر می‌شود و در این رقابت های سنگین یک مد شکل می‌گیرد و قراردادی وضع می‌شود.»
در ادامه آقای محمدرضا عزیزی، دبیر اجرایی دومین کنفرانس ملی مطالعات میان رشته‌ای ادبیات و هنرهای کاربردی و مدرس حوزه موسیقی، تارنوازی بداهه در دشتی را نواختند.
همکاری مجله کمد سارک با رویداد مدساز
در انتهای سخنرانی ها، خانم پرستو نباتی، سردبیر مجله ی کمد سارک در مورد مجله ی کمد و چگونگی ملحق شدن برند سارک به رویداد مدساز صحبت کردند. وی گفت: « در سال 1397 برند سارک تصمیم گرفت که بلاگ برای معرفی محصولات خود داشته باشد، اما از آنجایی که به دلایل محدودیت‌های بسیار مجله تحصصی حوزه فشن در ایران نداشتیم، رویکرد این مجله تغییر کرد و اینگونه مجله ی کمد سارک راه اندازی شد. اکنون صنعت مد را از زوایای مختلف تاریخ، هنر، فرهنگ و سیاست بررسی می‌کنیم»
پرستو نباتی در خصوص رویداد مدساز اذعان داشت: «مجلات مد بین‌المللی، مسابقات مختلفی را برگزاری می‌کنند، فرصتی برای ما هم فراهم شد که با رویداد مدساز همکاری کنیم و به دنبال کشف استعدادها بودیم. طرح‌هایی که ارسال شد با آنچه که ما داورها فکر می‌کردیم فاصله داشت، ما به دنبال طراح های پیشرو هستیم که علاوه بر پیشرو بودن، تحت تأثیر فرهنگ ایرانی، جسارت خارج شدن طرح از روی لباس را داشته و به دنبال ایجاد سیلوئت و فرم جدید باشند. نمونه‌هایی از این دست در آثار ارسالی بود، اما امیدواریم که در سال های آتی، رویداد مدساز بستری برای ارائه ی طرح های خلاقانه تر و جسورانه تر باشد.»
منتخبان رویداد مدساز
در انتهای برنامه از سخنران‌ها، داوران رویداد مدساز و منتخبان تقدیر و تشکر شد.
منتخبان بخش طراحی و تصویرسازی
نفر دوم – کتایون عیدی زاده
نفر سوم- نگین صفری و مبینا فلاحی
شایسته تقدیر- فاطیما موحد
شایسته تقدیر- مریم سیاه منصوری
منتخبان بخش لباس مفهومی
نفر سوم- نیوشا امراهی
شایسته تقدیر – عزت نجد نوری
شایسته تقدیر- صبا خواجوند
